Heemst is een plant uit de Kaasjeskruidfamilie (Malvaceae) en heeft van juli t/m september witte tot lichtroze bloemen. De bloemen zijn hermafrodiet, ze bevatten zowel mannelijke als vrouwelijke delen. Heemst staat het liefst op een zonnige plek, beschermd tegen wind en groeit het best in een moerasachtige omgeving maar ook in drogere kustgebieden. Heemst is meerjarig, winterhard en kan tot 2 meter hoog worden. Heemst staat op de Nederlandse rode lijst van planten als vrij zeldzaam.
Zowel de wortel als de bladeren en bloemen worden geoogst. De wortel wordt het meest gebruikt, deze wordt vanaf het tweede groeijaar geoogst na de bloei. De Engelse naam voor deze plant is marshmallow. Vroeger werden ‘spekjes’ uit de wortel gemaakt en van de bastvezels maakte men touw en papier.
 | De wortel kan rauw en gekookt worden gegeten. De wortel wordt ook vermalen en verwerkt tot een pasta, die zoet is en goed eetbaar. De wortel wordt o.a. in snoepgoed verwerkt. Van de bloemen is een lekkere thee te zetten. De bladeren zijn zowel rauw als gekookt te eten. Ze worden onder meer gebruikt om soepen te verstevigen vanwege hun bindende werking. Ook kunnen fijngehakte bladeren worden toegevoegd aan een salade. |
 | Blad, bloemen en wortel werden al medicinaal gebruikt door de oude Egyptenaren en Grieken tegen ontstekingen van lucht- en urinewegen, mond en keel. De voorlopers van de huidige keelpastilles bestonden uit tabletten van gemalen heemstwortel voor keelpijn/hoest. Heemst bevat veel slijmstoffen, vooral de wortel (hoogste gehalte in de herfst) en heeft ontstekingsremmende werking. Slijmstoffen kunnen het best in water worden opgelost. Daarom wordt het gebruikt in hoestsiroop en als gorgeldrank voor keel- en mondinfecties. Heemstwortel werd/wordt aan kinderen gegeven om op te bijten bij het doorkomen van de tanden vanwege de pijnverzachtende en ontstekingsremmende werking. |
 | Heemst wordt vaak verwerkt in hydraterende preparaten en producten ter verzachting van de huid. Het heeft een sterk verzachtend effect en de slijmstoffen bedekkende de huid met een beschermende laag. Daardoor wordt de huid wordt zacht, glad, kalmeert en profiteert van de ontstekingsremmende effecten van de plant. |
 | Niet van toepassing. |
 | De bloemen trekken bijen en insecten aan. |
Bronnen
- Geert Verhelst, Groot handboek geneeskrachtige planten, Drukkerij Oranje, oktober 2022, 11e druk
- Leoniek Bontje, Plant & Cosmetica, Uitgeverij Terra, Amsterdam, 2022, 2e druk
- https://www.botanischetuinen.nl/nl/plant/5680/goudsbloem
- https://www.scentandspice.nl/artikelen/calendulazalf/
Meer informatie
Meer informatie over kruiden is te vinden op de volgende websites: